Sözleşme hukuku, iki veya daha fazla kişi arasında yapılan ve hukuki sonuç doğuran anlaşmaları (sözleşmeleri) düzenleyen hukuk dalıdır. Gündelik hayatımızda ve ticari ilişkilerde sıklıkla sözleşmeler yapmaktayız. Kira sözleşmesi, satış sözleşmesi, hizmet sözleşmesi, iş sözleşmesi gibi birçok farklı türde sözleşme, sözleşme hukukunun konusunu oluşturur. Sözleşmelerin hukuka uygun şekilde hazırlanması ve uygulanması, ileride doğabilecek uyuşmazlıkların önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Sözleşme Nedir?
Sözleşme, iki veya daha fazla kişinin, karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıyla meydana gelen ve hukuki sonuç doğuran bir işlemdir. Türk Borçlar Kanunu’na göre, bir sözleşmenin kurulabilmesi için tarafların iradelerinin karşılıklı ve birbirine uygun şekilde açıklanması gerekir.
Sözleşme Türleri:
Sözleşmeler, konularına, taraflarına ve şekillerine göre farklı türlere ayrılır. Uygulamada sıkça karşılaşılan bazı sözleşme türleri şunlardır:
- Satış Sözleşmesi: Satıcının, bir malın mülkiyetini alıcıya devretmeyi, alıcının da buna karşılık bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Kira Sözleşmesi: Kiraya verenin, bir malın kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık bir kira bedeli ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Hizmet Sözleşmesi: İşçinin, işverene bağımlı olarak belirli veya belirsiz bir süre için iş görmeyi ve işverenin de ona bir ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Eser Sözleşmesi: Yüklenicinin, bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Vekalet Sözleşmesi: Vekilin, vekalet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.
- Bağışlama Sözleşmesi: Bağışlayanın, sağlararası sonuç doğurmak üzere, malvarlığından karşılıksız olarak bağışlanana kazandırma yapmayı üstlendiği sözleşmedir.
- Ödünç Sözleşmesi: Ödünç verenin, bir şeyin kullanılmasını veya tüketimini karşılıksız olarak ödünç alana bırakmayı, ödünç alanın da o şeyi kullanıp/tüketip sonra geri vermeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi: Arsa sahibinin, arsasının belirli paylarını müteahhide devretmeyi, müteahhidin de bunun karşılığında arsa üzerinde bağımsız bölümler inşa ederek arsa sahibine vermeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Trampa Sözleşmesi: Taraflardan birinin diğer tarafa bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini, diğer tarafın da karşı edim olarak başka bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini devretmeyi üstlendiği sözleşmedir.
- Ortaklık Sözleşmesi: İki ya da daha çok kişinin, ortak bir amaca ulaşmak için emek ve mallarını birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.
- Franchise Sözleşmesi: Bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkına sahip tarafın, belirli bir süre, koşul ve sınırlar içinde, işin yönetim ve organizasyonuna ilişkin bilgi ve destek sağlamak suretiyle, imtiyaz hakkını ticari işler yürütmek üzere ikinci tarafa verdiği imtiyazdan doğan, uzun dönemli ve sürekli bir iş ilişkisinin kurulduğu sözleşmedir.
Sözleşmelerin Geçerlilik Şartları:
Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- Ehliyet: Tarafların sözleşme yapma ehliyetine sahip olmaları gerekir. (Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan ergin kişiler)
- İrade Uygunluğu: Tarafların iradelerinin karşılıklı ve birbirine uygun olması gerekir.
- Hukuka Uygunluk: Sözleşmenin konusu ve amacı hukuka, ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
- Kesin Hükümsüzlük: Sözleşmenin içeriği kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı olamaz.
- Şekil Şartı: Kanunda bazı sözleşmeler için özel şekil şartları öngörülmüştür. Örneğin, taşınmaz satış sözleşmelerinin tapuda resmi şekilde yapılması zorunludur. Kanunda öngörülen şekle uyulmadan yapılan sözleşmeler geçerli değildir.
Sözleşmelerde Şekil:
Sözleşmeler, kural olarak herhangi bir şekle bağlı değildir. Taraflar, sözleşmeyi sözlü, yazılı veya resmi şekilde yapabilirler. Ancak, ispat kolaylığı açısından sözleşmelerin yazılı şekilde yapılması tavsiye edilir. Bazı sözleşmelerin geçerli olabilmesi için ise kanunda öngörülen özel şekle uyulması zorunludur.
Sözleşme Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Tarafların kimlik ve iletişim bilgilerinin doğru ve eksiksiz olarak belirtilmesi.
- Sözleşmenin konusunun açık ve net bir şekilde tanımlanması.
- Tarafların hak ve yükümlülüklerinin detaylı olarak belirlenmesi.
- Ödeme koşullarının (bedel, ödeme şekli, vade vb.) açıkça belirtilmesi.
- Sözleşmenin fesih şartlarının ve sonuçlarının düzenlenmesi.
- Uyuşmazlık halinde uygulanacak hukuk ve yetkili mahkemenin belirtilmesi.
Sözleşme Hukuku Uyuşmazlıklarında Avukatın Rolü:
Sözleşme hukuku, geniş ve teknik bir alandır. Sözleşmelerin hazırlanması, incelenmesi ve sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü aşamalarında, bir avukattan hukuki destek almak, hak kayıplarının önlenmesi açısından önemlidir.
- Hukuki Danışmanlık: Sözleşme hukuku ile ilgili tüm konularda hukuki danışmanlık hizmeti verilmesi.
- Sözleşme Hazırlama ve İnceleme: Her türlü sözleşmenin (satış, kira, hizmet, eser, vekalet, kat karşılığı inşaat vb.) müvekkillerin ihtiyaçlarına ve hukuka uygun şekilde hazırlanması ve mevcut sözleşmelerin incelenmesi.
- Müzakere Sürecinde Temsil: Sözleşme görüşmeleri sırasında müvekkillerin temsil edilmesi ve haklarının korunması.
- Dava Takibi: Sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılması, takibi ve sonuçlandırılması.
- Arabuluculuk ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü: Sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklarda arabuluculuk ve sair alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının kullanılması.
Boran&Üner Hukuk Bürosu ve Sözleşme Hukuku Hizmetleri:
Boran&Üner Hukuk Bürosu, sözleşme hukuku alanında uzman avukat kadrosuyla, müvekkillerine her türlü sözleşmenin hazırlanması, incelenmesi ve sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü konularında hukuki destek sunmaktadır.
Arabulucu Avukat Penbe Üner Keskin, sözleşme hukuku alanındaki tecrübesi ve arabuluculuk yetkisi ile müvekkillerine ihtiyaç duydukları hukuki desteği sağlamaktadır.